Spermiogram Nedir, Neden Yapılır?

Tüm kısırlık vakalarının önemli bir bölümü erkek kaynaklıdır ve erkek kısırlığını değerlendirmek için yapılması gereken ilk testlerden biri, spermiogram olarak da bilinen semen analizidir.

Ejeksiyon (ejakülasyon) ile birlikte gelen ve erkek üreme hücreleri olan spermler ile çeşitli salgıların birleşimiyle oluşan beyazımsı sıvıya semen denir. Spermler, semenin orta bölümünde yer alır ve hareketli yapıları sayesinde ilerleyebilir. Dış ortama çıktığında kıvamı yoğun olmakla birlikte, belirli bir süre sonra sıvılaşır. Spermler, erkeğin genetik yapısını taşıyan hücrelerdir ve vajina içinde ilerleyerek yumurtayı döllemeye çalışırlar. Bir semen örneği yalnızca sperm hücrelerini değil; aynı zamanda bol miktarda fruktoz, prostat salgıları, pıhtılaştırıcı ve kayganlaştırıcı maddeleri de içerir. Ayrıca semen içerisinde C vitamini, klorin, kalsiyum, kolesterol, sitrik asit, keratin, laktik asit, magnezyum, fosfor, potasyum, sodyum, B12 vitamini ve çinko gibi maddelerin oranı kişiden kişiye değişebilir.

Spermiogram neden yapılır?

Bir erkeğin partneri, korunmasız cinsel ilişkiye rağmen 12 ay boyunca hamile kalamıyorsa, doğurganlık problemi olup olmadığını değerlendirmek amacıyla spermiogram yapılabilir.

Doğurganlık durumunu belirlemek için yapılan spermiogram testi, 2–3 hafta aralıklarla alınan en az iki örnek üzerinde gerçekleştirilmelidir. Sperm sayısı ve semen kıvamı zamanla değişkenlik gösterebilir. Ayrıca bazı geçici koşullar, sperm sayısını ve hareketliliğini etkileyebilir. İlk semen analizinde anormal sonuçlar görülürse, belirli aralıklarla testin tekrarlanması önerilir.

Bunun dışında, vasektomi operasyonu geçiren erkeklerde işlem sonrasında başarıyı değerlendirmek amacıyla yaklaşık 3 ay sonra spermiogram testi yapılması önerilir. Böylece semende hâlâ sperm bulunup bulunmadığı anlaşılır.

Spermiogram testinde analiz edilen faktörler nelerdir?

Hacim: Toplanan semen hacmi ejakülasyon başına yaklaşık 1,5 ila 5 mililitre (yaklaşık bir çay kaşığı) olmalıdır. Daha düşük hacim, düşük sperm üretiminin göstergesi olabilir ve bu durum gebeliği zorlaştırır.

Sıvılaşma: Semen başlangıçta yoğun kıvamlıdır ve normal şartlarda 15 dakika içinde sıvı hale geçer. Bu süreç gerçekleşmezse, sperm hareketi engellenebilir.

Konsantrasyon: Semen içerisindeki sperm sayısını ifade eder. Normal bir örnekte en az 20 milyon sperm hücresi bulunmalıdır. Daha düşük sayılar doğurganlığı olumsuz etkileyebilir.

Hareketlilik ve Hız: Spermler ejakülasyondan sonraki ilk bir saat içinde hareketli olmalı ve düz doğrultuda ilerlemelidir. Toplam sperm hücrelerinin en az %50’sinin aktif olması gerekir. Ayrıca hareketlilik kalitesi 0 ile 4 arasında puanlanır ve en az 2 puan olması beklenir.

Morfoloji: Sperm hücrelerinin boyut, şekil ve yapı açısından değerlendirilmesidir. Spermlerin baş, orta bölüm ve kuyruk yapıları düzgün olmalıdır. En az %50’sinin normal morfolojiye sahip olması beklenir. Anormal yapıya sahip spermler doğurganlık ihtimalini azaltır.

pH Değeri: Semenin pH değeri genellikle 7.2 ile 7.8 arasında olmalıdır. Daha yüksek pH, enfeksiyon ihtimaline; düşük pH ise sperm kanallarında tıkanıklığa işaret edebilir.

Fruktoz Değeri: Vücudun enerji ihtiyacı için kullanılan basit bir şeker olan fruktoz, semen içinde yüksek miktarda bulunur. Normal değer 150 mg ve üzeridir. Düşük fruktoz düzeyi veya yokluğu, sperm kanallarında olası bir tıkanıklığın göstergesi olabilir.

Beyaz Kan Hücreleri: Semende hiçbir beyaz kan hücresi ya da bakteri bulunmamalıdır. Var olması, enfeksiyon riskinin yüksek olduğunu gösterir.

Spermiogram nasıl uygulanır?

Test için erkekten, mastürbasyon yoluyla ejakülasyon oluşturması ve semen örneği vermesi istenir. Alınan örnek, özelliklerini kaybetmemesi için 60 dakika içinde analiz edilmelidir. Sperm hücreleri yüksek sıcaklığa hassas olduğundan, örnek düşük sıcaklıkta muhafaza edilmelidir.

Doğru sonuçlar için test öncesinde en az 2 gün cinsel perhiz önerilir. Ancak bu süre 7 günü geçmemelidir. Ayrıca, testin doğruluğunu etkileyebileceği için alkol alımı ve ilaç kullanımı da test öncesinde bırakılmalıdır.