Kısırlık Tedavisi Yöntemleri

Çiftlerin en büyük kaygılarından biri, karşılaştıkları kısırlık problemidir. Yapılan araştırmalar, Türkiye’de her dört çiftten birinin kısırlık problemi yaşadığını göstermektedir. Tıp literatüründe kısırlık; “herhangi bir korunma yöntemi kullanılmaksızın, düzenli cinsel ilişkiye rağmen bir yıl boyunca gebelik elde edilememesi” şeklinde tanımlanır. Kısırlık hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilir ve çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Doğru teşhis konulduğunda ise tedavisi mümkündür.

Kadınlarda kısırlığın nedenleri nelerdir?

Kadınlardaki kısırlığın en yaygın nedenlerinden biri yumurtlama bozukluklarıdır. Yumurtlama bozukluklarının ilk nedeni, yumurta üretimini uyaran ve beyin sapından salgılanan hormonların (örneğin FSH ve LH) doğuştan eksik olması olabilir. Bu durumda, kadında ergenlik döneminden itibaren hiç adet kanaması görülmeyebilir.

İkinci bir neden ise hipofiz bezinden aşırı miktarda prolaktin salgılanmasıdır. Süt hormonu olarak da bilinen prolaktin düzeyinin yükselmesi, yumurtlamayı olumsuz etkileyerek döllenmenin gerçekleşmesini engelleyebilir.

Üçüncü yaygın neden ise polikistik over sendromudur (PCOS). Bu sendromda yumurtalıklarda birçok küçük kist oluşur ve bu durum kadın vücudunda androjen (erkeklik hormonu) seviyelerinin artmasına yol açar. Sonuç olarak, yumurta gelişimi baskılanır ve yumurtlama gerçekleşmeyebilir.

Bunların dışında; tüplerin tıkalı veya hasarlı olması, rahim içi yapışıklıklar, rahim ağzı mukusunda sorunlar, bağışıklık sistemiyle ilgili alerjik tepkiler ve endometriozis gibi kronik inflamatuvar hastalıklar da kadın kısırlığının önemli nedenleri arasında yer alır.

Erkeklerde kısırlığın nedenleri nelerdir?

Erkeklerde üreme sağlığını etkileyen başlıca faktörler hormonlar, sperm üretimi, sperm taşınmasını sağlayan kanal yapıları ve cinsel fonksiyonlardır. Bu süreçlerden herhangi birindeki bozukluk, kısırlığa neden olabilir.

Doğuştan gelen bazı faktörler de önemlidir. Örneğin, testislerin yokluğu ya da iniş yapmamış olması gibi anatomik bozukluklar sperm üretimini etkileyebilir. Ayrıca, genetik anomaliler, hormonal dengesizlikler ve bazı sistemik hastalıklar da bu süreci olumsuz yönde etkileyebilir.

Çevresel faktörler arasında sigara ve alkol kullanımı, stres, aşırı sıcak ortamlarda çalışmak, radyasyona maruz kalmak ve bazı kimyasal maddelerle uzun süreli temas gibi etkenler yer alır. Bu durumlar sperm sayısını ve kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Varikosel ise erkek kısırlığında en sık karşılaşılan ve cerrahiyle düzeltilebilen nedenlerden biridir. Testislerdeki toplardamarların genişlemesiyle oluşan bu durum, testis ısısını artırarak sperm üretimini olumsuz etkiler. Varikosel tanısı fizik muayene ile konulmalı; yalnızca doppler ultrasonla saptanan, klinik bulgu vermeyen durumlar gereksiz cerrahilere neden olabilir.

Kadınlarda kısırlık tedavisi nasıl gerçekleşir?

Kadınlarda kısırlık tedavisinde en önemli adım doğru teşhistir. Yapılan hormon analizleri, ultrason görüntülemeleri, rahim filmi (HSG) gibi tetkiklerle kısırlığın nedeni belirlenmelidir. Tedavi planı, bu belirlenen nedene göre şekillenir.

Yumurtlama Tedavisi: Nedeni açıklanamayan infertilite vakalarında veya yumurtlama düzensizliği tespit edilen durumlarda hormonal ilaçlarla yumurtlamanın düzenlenmesi amaçlanır. Düzenli yumurtlamanın sağlanmasıyla birlikte, planlı cinsel ilişki zamanlaması yapılarak gebelik şansı artırılır.

Tüp Bebek (IVF) Tedavisi: Kadının fallop tüplerinin her ikisi birden tıkalı ya da hasarlıysa, doğal yollarla gebelik neredeyse imkânsız hâle gelir. Bu durumda tüp bebek tedavisi en etkili yöntem olarak öne çıkar. Uygun hasta seçimi ve destekleyici protokollerle birlikte, başarı oranı %60–70’lere ulaşabilmektedir. Bu oran, kadının yaşı ve embriyo kalitesi gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Erkeklerde kısırlık tedavisi nasıl gerçekleşir?

Son yıllarda tıp ve teknolojideki gelişmeler sayesinde erkek kısırlığının tedavisinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Erkek kısırlığının nedenine göre uygulanan tedaviler, yüksek başarı oranlarıyla dikkat çekmektedir.

Cerrahi Müdahale: Eğer varikosel tespit edilmişse ve klinik belirti veriyorsa, mikrocerrahi varikoselektomi ile bu damar genişlemesi tedavi edilir. Bu operasyon, sperm parametrelerinde anlamlı düzelmeler sağlayabilir.

Hormon Tedavisi: Hormon düzeylerinde yetersizlik söz konusuysa, eksik hormonlar dışarıdan takviye edilir. Özellikle FSH ve testosteron düzeyleri hedef alınarak sperm üretimi desteklenir.

İlaç Tedavisi ve Psikolojik Destek: İktidarsızlık, erken boşalma veya geri boşalma gibi durumlar varsa, uygun ilaç tedavisi ve gerekirse psikolojik destek sağlanarak cinsel fonksiyonlar yeniden kazandırılır.

Aşılama (İnseminasyon): Hafif erkek faktörlü infertilite durumlarında, hazırlanan spermler doğrudan rahim içine enjekte edilir. Bu yöntem hem erkek hem de kadında hafif düzeyde sorunların olduğu durumlarda tercih edilen ilk basamak tedavi yöntemidir. Özellikle sperm sayısı düşük olan erkeklerde ve hafif yumurtlama bozukluğu yaşayan kadınlarda oldukça başarılı sonuçlar verebilir.

Kısırlık; hem erkek hem de kadın kaynaklı çok sayıda nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen, ancak günümüzde çoğu durumda başarıyla tedavi edilebilen bir sağlık sorunudur. Gelişen tanı yöntemleri, kişiye özel tedavi planlaması ve yardımcı üreme teknikleri sayesinde, çocuk sahibi olamayan çiftlerin önemli bir kısmı artık umutlarını gerçeğe dönüştürebilmektedir. Önemli olan, zamanında hekime başvurmak ve doğru bir değerlendirme süreci ile tedaviye başlamaktır.