Kadınların kariyer planlaması yapması nedeniyle evlilik ve gebelik yaşının ileri bir tarihe ertelenmesi yüzünden, kadınların gebe kalmakta zorlanması ya da gebe kalamaması durumunda başvurabilecekleri yumurta dondurma işlemi doğurganlık yaşının yükselmesine neden olmuştur. Yumurta dondurma işlemi kadınlara ileri yaşlarda bile bebek sahibi olma olanağı sağlayan bir uygulamadır. Kadınların erken yaşlarında menopoza girme, kanser tedavisi görme ya da yumurtalıkların alınmasını gerektirecek cerrahi uygulamalara maruz kalma gibi durumlarda yumurta dondurma işlemi yapılabilir.
Yumurta dondurma işlemi nasıl yapılır?
Yumurta hücresinin dondurulması için bazı kurallar bulunmaktadır. Bunun için öncelikle yumurta hücresi M2 olarak tabir edilen döllenmeye hazır halde olması gerekir. M2 içinde 23 kromozom içeren spindle denilen baklava şeklinde bir çekirdek bulunmaktadır. Diğer 23 adet kromozom ise hücre dışında bulunmaktadır. Bunlar polar body kutup cisimciği olarak adlandırılır.
Yumurta dondurma işleminde en önemli sorun hücrenin içinde bulunan sıvıdır. Yumurta hücresi vücuttaki en büyük hücre olmakla birlikte, büyük bir bölümü sudan oluşmuştur. Donma işleminde bu sıvı buz kristalleri haline gelerek hücrenin içinde bulunan organellerin ve dondurma sırasında hücre içinde dağılacak çekirdek içeriğinin parçalanmasına ve bozulmasına sebep olur. Bu nedenle donma işleminden önce mümkün olduğu kadar yumurtanın içindeki suyun alınması gerekmektedir. Yumurta dondurma işleminde özel olarak hazırlanan sıvılarla hücreye zarar vermeden içerdeki su dışarıya alınır. Bunun yerine hücrenin içine özel bir sıvı girişi yapılır. Bu özel sıvı araçlarda kullanılan antifrize benzer yapıda ve hücrelere toksik olan bir yapıdadır. Bu uygulama donma işleminde suyun kristalleşmesi ile oluşabilecek hasarları önleyecek, camlaşma yani vitrifikasyon meydana gelecektir. Yumurta dondurma işleminde iki farklı teknik kullanılmaktadır. Bu teknikler;
Yavaş dondurma (Slow freezing): Yumurta hücresi özel dondurma sıvıların içinde bekletildikten sonra bir cihazla yavaş bir şekilde soğutularak dondurulur. Bu uygulamada genellikle -30 / -35 dereceye kadar yavaş bir şekilde soğutulan yumurtalar -196 derecedeki sıvı azot içine daldırılmaktadır. Yavaş dondurma tekniği sperm ve embriyo dondurmada başarılı olsa da yumurta dondurma işleminde yeteri kadar başarı sağlanamadığından tercih edilmemektedir. Yumurta dondurma işlemi günümüzde en çok vitrifikasyon tekniğiyle yapılır.
Hızlı dondurma (vitrifikasyon-camlaştırma): Geçmişten beri sperm ve embriyoları dondurmada kullanılan bu teknik geliştirilerek yumurta dondurma işlemine uygun hale getirilmiştir. Bu teknikte yumurta hücresi oda sıcaklığından -186 dereceye kadar soğutulur. Eskiden yumurta dondurma işleminde uygulanamayan bu yöntem, geliştirilerek şimdiki uygulamalarla başarılı bir şekilde yapılmaya başlanmıştır. Döllenmemiş olan yumurtanın sitoplazma yapısı genetik materyalin sitoplazma içindeki hali, yumurtanın büyüklüğü işlemin uygulanmasını zorlaştırmaktaydı. Ancak yeni teknikler ve dondurma solüsyonlarının kullanmaya başlanmasıyla vitrifikasyon tekniği yumurta dondurmaya uygun hale getirilmiştir. Bu nedenle yüksek başarı oranlarının elde edilmesi sağlanmıştır. Yumurta dondurma işlemini yapan klinikler aynı tekniği uygulasalar da farklı protokoller kullanabilir. Ancak sonuçta yapılan işlem aynıdır.
Yumurta dondurma işlemi kimlere uygulanır?
Kariyer yapmak için anne olma isteğini daha ileri bir tarihe erteleyen kadınlara uygulanabilir. Yumurta dondurma işlemi kimlere uygulanır? başlıklı yazımdan detaylı bilgi alabilirsiniz.
Kanser türlerinde kullanılan kemoterapi ve radyoterapi gibi ağır tedavileri görecek kadınlara uygulanır. Tedavinin sonunda yumurtalıkların işlevini kaybetme olasılığı bulunduğundan dolayı daha sonra gebelik elde edilmesi için yumurtalar ya da yumurtalıklara ait dokular dondurulabilir.
Tüp bebek tedavisi sırasında yumurta toplanmasına rağmen erkek eşten sperm elde edilememesi durumunda daha sonra kullanılmak için yumurtalar dondurulabilir.
Donör yumurtalarına alıcı gelmediğinde ya da fazla sayıda yumurta olması durumunda ileride kullanılmak için yumurta dondurma işlemi yapılır.
Yumurta gelişimi fazla olmayan kadınlarda yumurtalar birkaç seansta toplanır ve dondurulur. Bu şekilde biriktirilen yumurtalar birlikte çözdürülerek embriyo elde edilmeye çalışılır.
Yumurta nasıl elde edilir?
Kadınlar çeşitli yöntemler kullanılarak bazı ön hazırlıklardan geçirilip hazırlanır. Yumurta gelişimini sağlamak için ovulasyon indüksiyonu adı verilen ilaç tedavisi yapılır. Bazı durumlar doğal olarak yumurta gelişimi takip edilerek yumurta elde edilir. İlaç tedavisi kullanılarak yumurta toplanması yaklaşık olarak 10-15 gün sürer. Kadınlar ilaçları evde kullanarak uygulamanın yapılacağı merkezde 1 gün içinde yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. Kadına uygulanan anesteziyle vajinal yoldan yumurtalarda bulunan folikülerden elde edilen sıvıların mikroskop altında kontrol edilmesiyle yumurtalar belirlenir. Bunlar inkübatör içinde dinlendirilerek olgun olanlar ayrılarak yumurta dondurma aşamasına geçilir. Son olarak yumurtalar sıvı azot içine daldırılıp soğutulur. Camlaştırma denilen bu yöntemle yüksek oranda başarı sağlanır. Yumurtalar çok uzun süre sağlıklı bir şekilde bozulmadan kalabilir. Kadınların yumurta dondurma işlemi yapılmadan önce yumurtaların kalitesini bozabilecek sigara, alkol ve ilaçlardan uzak durması halinde, sağlıklı yumurtalar elde edilebilir.
Yumurta dondurma işleminde kadının yaşı önemli midir?
Kadınlarda yumurta üretimi olduğu sürece her zaman yumurta dondurma uygulaması yapılabilir. Ancak yumurtalar dondurulduğu zamanın kalitesini taşıyacağından, uzmanlar 35 yaşına kadar yumurta dondurma işleminin yapılmasını tavsiye etmektedir. Yumurtalar dondurulduğunda, kadının yaşı nispetinde sağlıklı olmaktadır. Kadının ilerleyen yaşlarında bile, bu yumurtalarla sağlıklı bebeklere sahip olmak mümkündür.
Comments