Çiftler doğal yollarla ve diğer yardımcı üreme yöntemleriyle bebek sahibi olamadıklarında, tüp bebek tedavisine başvurarak bebek sahibi olmayı isterler. Bu yöntemle her zaman bebek sahibi olabileceklerini düşünürler. Fakat tüp bebek tedavisinin başarılı olması için, bazı faktörlerin uygun olması gerekir. Çiftler her konuda uygulanacak tedaviye hazırlıklı olmalı, doktoruyla gerekli iletişimi kurmalıdır.
Tüp bebek tedavisinden önce neler yapılmalıdır?
Tüp bebek tedavisinden önce ya da bu tedaviyi uygulamaya karar vermeden önce, çiftler gebelik elde edilemeyeceğini araştırmalıdır. Araştırmalar sonucunda erkekte sperm sorunları tespit edilmezse, kadında yumurtlama fonksiyonlarının düzenli olduğu tespit edilirse, tüp bebek tedavisine gerek yoktur. Bu çiftler yumurtlamayı arttıracak tedavilerle ya da aşılama tedavisiyle bebek sahibi olabilir. Bu yöntemler tüp bebek tedavisine göre daha hesaplı olmaktadır. Yumurtlama arttıran tedavilerde, kadında ay içindeki gelişmiş yumurta sayısı arttırılmaktadır. Bu yöntemle doğal yollarla gebelik elde edilebilir. Doktorun önereceği uygun dönemlerde cinsel birleşme sağlanarak, çiftlerin bebek sahibi olması sağlanabilir.
Aşılama yöntemi tercih edildiğinde, erkekten alınmış spermler laboratuvar koşullarında yoğunlaştırılmakta ve hareketli olmaları sağlanmaktadır. Bunlar kadının rahmine yerleştirilerek, gebelik şansı arttırılmaya çalışılır. Bu gebelik elde etme zamanını kısaltır ve sperm sayısının daha fazla olmasını sağlar. Aşılama yöntemi ve yumurtlamayı arttıran yöntemler birlikte kullanıldığında, gebelik şansı daha yüksek olur. Yapılan araştırmalarda çiftlerde tüp bebekle gebelik elde edebileceği tespit edildiğinde, buna uygun şekilde çalışmalara başlanmalıdır. Tedavinin başarılı olması için hem kadının, hem de erkeğin bazı şeyleri uygulaması gerekir.
Erkek hastalar neler yapmalıdır?
Tüp bebek tedavisinden önce erkekler, daha önceki iki ay içinde ateşli bir hastalık geçirdilerse bunu doktora iletmelidir. Çünkü ateşli hastalıklarda erkeklerde sperm kalitesi düşmekte ve tüp bebek tedavisini olumsuz etkilemektedir. Bunun dışında cinsel organdaki enfeksiyonlar ve iltihaplarda aynı etkileri yapacaktır. Bu etkenler mutlaka doktorla paylaşılmalıdır.
Erkekler tüp bebek uygulamasından önce ağır egzersiz ve sportif aktivitelerden kaçınmalıdır. Bunların tedaviden üç ay önce kesilmesi gerekir. Sıkı iç çamaşırları giyilmemelidir. Alkol ve sigara alışkanlıkları yine üç ay öncesinden bırakılmalıdır. Kullanılan ilaçlar hakkında doktora bilgi verilmelidir. Tüp bebek tedavisi için gün belirlendiğinde, bundan önceki üç gün süreyle cinsel ilişkiye girilmemelidir. Ayrıca erkeklerin tedaviden sonraki 10 gün boyunca cinsel ilişkiye girmemesi gerekir. Yine tedaviden önceki üç ay boyunca hamama, kaplıcaya ya da saunaya gidilmemelidir. Böyle sıcak ortamlar sperm kalitesini olumsuz etkileyen faktörlerdir.
Kadın hastalar bu aşamada neler yapmalıdır?
Tüp bebek kararı alan kadın hastalarda, tedaviden önce doktorlarıyla iletişimde olmalıdır. Cinsel bölgede olan hastalıklar ya da daha önceden geçirilen cinsel hastalıklar konusunda doktoruna gereken bilgileri vermelidir. Kadınlar tedavi kararı vermeleriyle birlikte karın bölgelerini etkileyecek egzersizlerden kaçınmalıdır. Erkeklerde olduğu gibi en az 3 ay öncesinden alkol ve sigara alışkanlığını terk etmeleri gerekir. Kullanmış oldukları ilaçlar hakkında doktorunu bilgilendirmeleri, üç ay öncesinden sauna, hamam ve kaplıca gibi sıcak ortamlara girmemeleri gerekir. Günde 2 taneden fazla gazlı içecek içmemeleri, zayıflamak için diyet yapmaktan kaçınmaları gerekir.
Tedavi için doktora gidildiğinde, nelere dikkat edilmelidir?
Doktora giden çiftler daha önceden uyguladıkları diğer yardımcı üreme yöntemleri hakkında ve kullandıkları ilaçlar hakkında gereken bilgilendirmeyi yapmalıdır. Muayene zamanında, muayene bölgesinin temizliğine dikkat edilmelidir. Özellikle kadınlar tedavi sırasında muayene ve randevu saatlerine özen göstermelidir. Doktorunun vereceği uygulamaları düzenli olarak ve aksatmadan yapmalıdır. Çiftlerin tüp bebek tedavisiyle ilgili her türlü sorunun cevabını doktorundan alması gerekir. Bu şekilde bilinçlendirilen hastalar, tedavinin başarısına etki edecektir. Bunları çevresinden öğrenmeleri doğru değildir.
Tüp bebek aşamaları nelerdir?
Tüp bebek tedavisi için gereken çalışmalar yapıldıktan sonra, tedavi aşamalarına geçilebilir. Bu tedavi 4 aşamadan oluşmaktadır.
Yumurtaların uyarılması: Tedaviden önceki gerekli tahlil ve tetkiklerin ardından, kadında yumurtaların uyarılma aşaması uygulanır. Tedavi için kullanılacak ilaçları belirlemek kadının yaşı, yumurtalıklarındaki yumurta rezervi ve hormon düzeyleri değerlendirilir. Bunların sonucuna göre, kullanılacak ilaçların dozu ve kullanım şekli düzenlenir. Bu tedavi her hasta için farklı uygulamalar içermektedir. Bu ilaçların kullanımı kadının adet kanamasının ikinci ya da üçüncü gününde başlatılır. Fakat bazı hastalarda adet döneminde 21. günde tedavi başlatılabilir. Bu ilaçların uygun dozda verilememesi halinde, kadına yüksek doz uygulaması yapıldığında, OHSS adında yumurtalıkların aşırı uyarılma rahatsızlığı yaşanabilir. Bu yüzden yumurtaların uyarılma aşamasında ilaç kullanımı oldukça önemlidir. Bu aşamadaki ilaçların yan etkisi sadece bu konuda olabilir. Aşırı uyarılan yumurtalıklar nedeniyle, vücutta sıvı toplanması etkisi görülebilir. Bu kadının kilo almasına neden olabilir. Aşırı miktarda sıvı birikimi olduğunda, kadının göbeğinden sıvı alınması gündeme gelebilir. Bu açıdan kadınlar sürekli takip altında tutulur.
Yumurtaların toplanması: Tedavinin yumurta uyarılma aşaması tamamlandıktan sonra, kadına vajinal ultrasonografi uygulanarak, yumurta toplama aşamasına geçilir. Bu uygulama sırasında kadına genel anestezi uygulanmaktadır. Önceki yıllarda bu aşamada anestezi kullanılmadığından, oldukça acı veren bir uygulamaydı. Ancak günümüzde son derece konforlu ve acısız şekilde tamamlanmaktadır. Yumurtalar özel aletler ve iğneler yardımıyla toplanarak, steril tüplere alınmaktadır. Bu tüpler laboratuvar ortamına alınır. Bu aşamada herhangi bir yan etki oluşmamaktadır. Fakat uygulama sonrasında biraz ağrı hissedilebilir. Bu ağrılar şiddetli olmadığından, basit ağrı kesiciler ile kontrol altına alınabilir. Kadına bu uygulama yapılırken, erkek hastadan laboratuvar ortamında sperm alınır.
Embriyo oluşturulması ve embriyonun rahme yerleştirilmesi: Bu aşamada kadından toplanan yumurtalarla, erkekten alınan spermler, laboratuvar ortamında döllendirilerek embriyo elde edilir. Yumurtalar toplandıktan sonra 5-7 gün içinde kadının rahmine yerleştirilecek şekilde embriyolar oluşturulur. Embriyolar kadının rahmine uzman tarafından özel tüplerle yerleştirilir. Bu aşamada herhangi bir yan etki görülmediği gibi, kadının acı çekmesi söz konusu değildir. Bu uygulama tamamlandıktan sonra, hormon ilaçlarının kullanılmasına yine devam edilir. Bu ilaçlarda herhangi bir yan etkiye neden olmaz. Ancak yumurtaların uyarılma aşamasında olduğu gibi, vücutta sıvı tutulmasına sebep olabilir.
Gebeliğin oluşmasının takip edilmesi: Rahme embriyoların yerleştirilme aşamasından sonra, bekleme dönemine geçirilir. Bunun amacı gebeliğin elde edilip edilmediğinin tespit edilmesi içindir. Yaklaşık iki hafta sonra kadına gebelik tespiti için, bir kan tetkiki yapılır. Bu tetkik sonucunda gebelik oluşmamışsa, tüp bebek tedavisi sona erdirilir. Gebelik elde edilmişse, kadına progesteron tedavisi uygulanır. Bunun amacı gebelikte olabilecek düşüklere engel olunması içindir. Daha sonra ki aşamalar normal gebeliklerde olduğu gibi, gebelik takiplerini içermektedir.
Tüp bebek tedavisini etkileyecek faktörler nelerdir?
Anne adayında yumurta olmaması: Anne adayında yumurta olmaması, genellikle anne adayının tedavide ileri yaşlarda olması durumunda söz konusu olabilir. Bunda etkili olan yumurta kapasitesinin az olması yüzünden, foliküller yeteri kadar olgunlaşmış olsa bile, yumurtaların toplanma aşamasında kadında yumurta elde edilememesidir. Bu sorun olduğunda tüp bebek tedavisine devam edilemez.
Döllenmenin olmaması: Tedaviyi etkileyebilecek faktörlerden biri olarak kabul edilen döllenmenin olmaması halinde, sağlıklı yumurta ve spermin kullanılmasına rağmen embriyo elde edilememesi sorunu yaşanır. Meniden elde edilen spermlerin yumurtaları dölleme şansının % 75 oranında olduğu kabul edilir. TESE yönteminin kullanılmasıyla elde edilen spermlerde ise yumurta % 55 oranında döllenebilir. Bu döllenme sağlanamadığı takdirde embriyo transfer işlemine devam edilemez ve tüp bebek tedavisi sona erdirilir.
Transfer sırasında yaşanacak sorunlar: Tedavideki bu sorun bazı hastalarda rahim yapısında meydana gelen bozukluklardan dolayı embriyo transfer işleminin yapılamamasıdır. Tedavide bu sorun yaşandığında, gebelik elde etme oranı oldukça düşer.
Hiç spermin olmaması halinde: TESE yöntemi kullanılırsa, her erkekte sperm elde edilemeyebilir. Sperm elde edilemediği hallerde, tüp bebek tedavisine devam edilemez.
Gebelik testi öncesinde kanama olması: Tedavinin bekleme sürecinde yani gebelik testi öncesinde kadında kanama meydana gelmesi durumunda, gebeliğin olmadığı anlamı taşıdığından, tüp bebek tedavisine devam edilemez.
Yumurtaların aşırı uyarılması: Tüp bebek tedavisi sırasında bu sorun sıkça yaşanmaktadır. Bu tür sorunlar daha çok polikistik over hastalarında meydana gelir. Yumurtaların aşırı uyarılması nedeniyle, kadında kullanılan ilaçların dozu azaltılmalıdır. Ayrıca bazı hastalarda ilaç kullanılmasına bir süre ara verilmesi gerekebilir. Yumurtaların aşırı uyarılması durumunda kadında pıhtılaşma sorunları, nefes alıp vermede zorlanma, karında ağrı ve şişkinlik olması, yumurtalıklarda aşırı büyüme, idrar miktarında azalma, göğüs boşluğu ve karında sıvı toplanması gibi etkiler meydana gelebilir. Bunlar tüp bebek tedavisini etkileyebilecek faktörler arasındadır.
Tüp bebek tedavisi ne kadar sürer?
Tüp bebek tedavisi başlamadan önce ki tetkikler ve doktorun çiftleri değerlendirilme aşaması dışında, yaklaşık olarak 15 gün kadar sürmektedir. Burada erkek hastaların tedavideki rolü sadece sperm vermesi olduğundan, tedavi onlar için 10 dakika sürmektedir. Kadınlara uygulanan işlemlerde 10 gün içinde tamamlanır. Fakat bu süreç içinde kadınlara da devamlı olarak işlem yapılmamaktadır. Bu süreç kadının takip altında tutulduğu bir dönemdir. Tedavinin başlangıç aşamasında kadının yumurtalıkları hormon ilaçlarıyla uyarılarak, daha fazla sayıda yumurta elde edilmeye çalışılır. Elde edilen yumurtalar toplanarak, erkekten alınan spermlerle döllendirilir ve embriyo elde edilir. Embriyo transferinin tamamlanmasıyla, toplamda 15 günlük bir sürede tüp bebek tedavisi tamamlanmış olur.
Comments