In vitro fertilizasyon tekniği (tüp bebek) , belirli olgunluğa ve kapasitasyona ulaşmış spermatozoa ile yine belli bir olgunluğa ulaşmış (metafaz II safhasındaki) oositin vücut dışında uygun bir vasatta bir araya getirilmesi ve döllenmesi işlemidir. Bu işlemin gerçekleşebilmesi için tabii ortama yani vücut ortamına (in vivo ortam) eşdeğer vücut dışı (in vitro) ortamın oluşturulması gerekir.
Dünyada ilk tüp bebek
Kısırlığın tedavisine ilişkin çalışmaların Hipokrat’a kadar dayandığı söylenmekle beraber vücut dışında yumurta hücresinin döllenmesi (in vitro fertilization =IVF) konusundaki ilk çalışma 1878 yılında Sherk tarafından hayvan yumurta hücresi ile gerçekleştirilmiştir. İnsan yumurta hücresi, ilk kez 1939 yılında yumurtalıktan izole edilmiştir.
Tüp bebek çalışmalarının, yarım yüz yılı aşan bir tarihi vardır. İnsan yumurta hücresinin vücut dışında döllenmesi ise ilk kez 1968 yılında B.Edvars ve Barry Bavister tarafından gerçekleşmiştir.
Vücut dışında döllenen yumurta hücresinden elde edilen embriyonun nakli ilk kez 1971 yılında gerçekleşmiştir. Bu nakil sonrasında gebelik gerçekleşmemiştir. Dünyanın ilk tüp bebeği 25 Temmuz 1978′de İngiltere’nin Oldham kasabasında dünyaya gelen Louise Brown’dur.
İlk tüp bebek olayından günümüze kadar bu sahada pek çok yenilikler yapılmıştır. Günümüzde tüp bebek uygulaması yardımcı üreme teknikleri içerisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Diğer pek çok mikrobiyolojik tekniklerle desteklenen tüp bebek uygulamaları her geçen gün, kısırlık sorunu yaşayan birçok çiftin çocuk sahibi olma özlemine kavuşmasında bir umut ışığı olmaktadır.
Tüp bebek uygulamalarının tarihi gelişimi
Embriyo dondurma: Embriyoların, koruyucu kültür solüsyonlarından hazırlanan bir ortam içerisinde kademeli bir şekilde soğutularak dondurulması ve sıvı nitrojen içerisinde -196C0’de depolanması işlemidir. Bu işlem, embriyoların dondurularak saklanması ve istenildiği zamanda çözülerek kullanılmasına imkan verir. Dondurulmuş ve sonra çözündürülmüş embriyo ile ilk gebelik 1983 yılında ve ilk doğum 1984 yılında gerçekleştirilmiştir. İlk doğum sonrasında Embriyo dondurma tekniği hızla gelişerek özellikle 1990’lı yıllardan sonra tüp bebek tedavilerinde rutin bir uygulama haline gelmiştir.
Oosit (yumurta hücresi) dondurma: Dondurulmuş embriyo ile elde edilen ilk doğumdan sonra üreme teknikleri hızla gelişmeye devam etmiştir. 1986 yılında insan yumurta hücresinin dondurulup çözülmesiyle ilk gebelik elde edilmiştir.
Gamet [üreme hücresi] fallop içi transferi: Kısaca GIFT olarak bilinen bu yöntem, yumurtanın doğal döllenme ortamında sperm ile karşılaşıp döllenmesindeki riskleri azaltma adına kullanılan bir yardımcı üreme tekniği olup bu yolla ilk gebelik ve doğum 1984 yılında gerçekleşmiştir.
Zigot fallop içi transferi (ZIFT): Döllenmiş yumurta yani zigottun döl yatağına yerleştirilmesi işlemidir. Bu yolla ilk doğum 1986 yılında gerçekleşmiştir.
İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI): Bu yöntem, yumurta hücresini dölleme yeteneği bulunmayan veya zayıf olan spermlerin direk yumurta hücresi içerisine özel cihazlarla enjekte edilerek döllenmenin gerçekleştirilmesi işlemidir. Bu yöntem erkek kısırlığı vakalarında kullanılır. İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu ile ilk gebelik 1992 yılında elde edilmiştir.
Testis veya epididimden sperm aspirasyonu (tesa), pekütan epididimal sperm aspirasyonu (pesa), mikro cerrahi yöntemler ile epididimdensperm aspirasyonu (MeSa): Erkek kısırlığı vakalarında, çocuk sahibi olmaya yönelik uygulanan yardımcı üreme teknikleridir. Bu yöntemler kısaca, testis dokusu içerisinden sperm hücresi (spermatozoa) eldesini esas alır.
Türkiye’de İlk Tüp Bebek uygulaması hangi tarihlerde gerçekleşmiştir?
Türkiye’de ilk tüp bebek merkezi Ege Üniversitesi bünyesinde 23 Ağustos 1988′de kurulmuş ve Türkiye’nin ilk tüp bebeği bu merkezde 1989′da doğmuştur. Daha sonra Ankara’da Dr. Zekai Tahir Burak Kadın Hastanesi bünyesinde diğer bir tüp bebek merkezi açılmıştır. Bu merkez, devlet hastaneleri arasında açılan ilk tüp bebek merkezi olma özelliği yanında kamuya ait en büyük tüp bebek merkezi olma özelliği de taşımaktadır.
Comments