Çikolata kisti, daha çok cinsel ilişkide, adet döneminde ya da başka bir zamanda pelvik bölgede ağrı kesicilerin etki etmediği şiddetli ağrılarla kendini belli eden rahatsızlıktır. Bunun dışında sıklıkla kadında gebe kalamama gibi kısırlık etkisi gösterebilir. Yapılan araştırmalar kadınların kısırlık sebepleri arasında, çikolata kistlerinin önemli bir yeri olduğunu belirlemiştir. Bu yakınmaları olan kadınların doktora gitmeleri halinde, yapılacak ultrason muayenesiyle büyük olasılıkla çikolata kisti tanısı konulabilir.
Çikolata kisti için henüz oluşum sebebi belirlenemediğinden, bunun için kesin bir tedavi yöntemi de bulunmamaktadır. Uygulanan tedavilerde hastaların yakınmalarını azaltmak ve kistin yerinden çıkarılmasını sağlamak amaçlanır. Bu kistler için uygulanan en etkili tedavinin cerrahi girişim olduğu söylenebilir.
Çikolata kistinde tedavi nasıl planlanır?
Çikolata kisti hastalarının tedavi planı yapılırken, öncelikle hastanın yakınmalarının azaltılması hedeflenir. Bu tedaviler, hastanın çocuk sahibi isteğinin olup olmamasına, yaşına, kist nedeniyle kısırlık sorununun olup olmadığına ve kistin hangi evrede olduğuna göre belirlenir. Hafif ve minimal olan birinci ve ikinci evrelerde olan kistler için, sadece kistin takibi önerilebilir. Çünkü kist henüz kadında kısırlık etkisi ve şiddetli ağrılara neden olmaz. Tedavi edilmesi gerekenler kistlerde ise, medikal tedavi ya da cerrahi tedavi tercihi yapılabilir. Bu tedaviler bir arada kombine olarak ta kullanılabilir. Bunlar hastanın ve kistin durumuna göre belirlenir.
Çikolata kistinde uygulanan tedavi yöntemleri
Bu konuda doktorların ilk önerisi, hastaya konservatif tedavi yaklaşımlarının denenmesidir. Hastalarda cerrahi uygulama, en son aşamada tercih edilmektedir. Tedavide ilaç kullanımı ya da kapalı ameliyat kullanılabilir. Bu yaklaşımlar, bulguların şiddetine ve kadının hamile kalma isteğine bağlı değişim gösterebilir.
Ağrı kesici ilaçlar
Çikolata kisti hastalarında olan ağrılı adet kramplarının azaltılması için, steroid olmayan anti inflamatuar ilaçlar, ibrufen yada naproksen tarzı ağrı kesici ilaçların kullanımı tavsiye edilir. Bu ilaçların önerilen dozda kullanılmasına rağmen, hastalarda rahatlama sağlanamadığında diğer tedavi yöntemlerine geçilir.
Hormon tedavisi
Kadınlarda dışarıdan alınan hormonların endometriozis hastalığının azaltılmasında ya da ortadan kaldırılmasında etkisi olabilir. Aylık adet döngüleri sırasında hormon seviyelerindeki farklılıklar nedeniyle, endometrium dokuda kalınlaşma, dökülme ve kanama meydana gelir. Dışarıdan verilen hormon ilaçları bu dokuların büyümesini yavaşlatabilir ya da yeni oluşumların meydana gelmesini engelleyebilir. Ancak tedavide bu yaklaşım, hastalar açısından kalıcı bir çözümü sağlamaz. Tedavinin kesilmesinden sonra, rahatsızlıklar yeniden nüks etmeye başlar.
Çikolata kisti tedavisinde ( Endometriyoz ) kullanılan hormonal tedaviler
Hormonal kontraseptifler: Hastalarda kullanılacak doğum kontrol hapları, vajinal halkalar ve yamalar aylık olarak endometriyal dokunun birikiminden sorumlu bulunan hormonların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Hormonal kontraseptif kullanan hastaların çoğunluğunda adet kanamaları hafif ve daha kısa süre devam eder. Özellikle şiddetli endometriozis ağrılarının hafiflemesinde ve ortadan kaldırılmasında etkili olurlar.
Gonadotropin salgılatıcı hormon ( GnRH) agonistleri ve antagonistleri: Bu ilaçların kullanımı, hastalarda östrojen seviyelerinin düşmesine, adet döngüsü ve yumurtalıkları uyarıcı hormonların bloke edilmesinde etkili olur. Bu sayede endometriyal dokuda küçülme meydana gelir. Kullanılan GnRH agonistleri ile antagonistler tedavi sırasında ve yıllar sonra endometriozisi remisyona zorlayabilir. Bu ilaçlarla kadında yapay bir menopoz oluşturulduğundan, ilaçların yanında kadına düşük dozda östrojen ve progesteron hormonu verilmelidir. Bunlar kadındaki ateş basmasını, vajinal kuruluğu, kemik erimesini önleyecek önemli tedbirlerdir. Ancak ilaçların kullanımı bırakıldığında, olumsuz etkiler yeniden başlar. Ayrıca kadının gebe kalma yeteneği ve adet döngüleri geriye gelir.
Medroksiprogesteron (Depo Provera): Bu ilaç enjekte edilerek kullanılabilir. Hastada endometriozis belirtilerini giderir, endometrial dokuların büyümesini durdurabilir ve adet döngülerinin kesilmesini sağlar. Fakat ilacın yan etkisi olarak kilo alma, depresif ruh hali içinde olma ve kemik üretiminin azalması gibi etkiler meydana gelebilir.
Danazol: Bu ilacın kullanımı, yumurtalıkları uyarıcı hormonların üretimini bloke eder ve endometrium gelişimini engelleyebilir. Kadındaki adet döngüsünü önler ve endometriozis belirtilerinin meydana gelmesini engeller. Fakat danazol, ciddi yan etkiler sahip olan bir ilaçtır. Bu nedenle hemen bunun kullanılmaması gerekir. Özellikle gebe kalmış olan kadınlarda bebeğe zarar verecek özellikleri bulunmaktadır.
Konservatif cerrahi
Kadınlarda çikolata kistinin olması halinde, kadının gebe kalma isteği varsa konservatif cerrahi sayesinde, rahim ve yumurtalıklardan mümkün olduğu kadar endometriozis dokusunun alınması sayesinde sağlıklı bir gebelik oluşturulabilir. Kadında kist nedeniyle şiddetli ağrıların olması halinde, yine ameliyatın faydası olabilir. Fakat sonradan kistin tekrarlama olasılığı ve ağrıların yeniden nüksetmesi mümkün olabilir.
Hastalarda doktorun tercihine göre, cerrahi işlem laparoskopik ya da gerektiği takdirde açık karın ameliyatı şeklinde uygulanabilir. Laparoskopik cerrahi girişimde kasıktan ya da karında yapılan ince kesilerle, laparoskop denilen ucunda kamera olan cihazla ameliyat gerçekleştirilir. Bu kesilerden çikolata kisti dışarıya çıkarılır.
Yardımcı üreme yöntemleri
Kadınların gebe kalmasına yardımcı olmak amacıyla, tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme yöntemleri bazı hastalarda konservatif cerrahiye tercih edilebilir. Hastada konservatif cerrahinin etkisiz olması halinde, doktorların tercihi genellikle bu yönde olur.
Rahim ameliyatı (Histerektomi)
Hastaların oldukça şiddetli şekilde endometriozis etkisi altında olması halinde, rahim ve rahim ağzının, iki yumurtalığın alınması, yani histerektomi uygulanması, tedavide en iyi yaklaşım olarak görülebilir. Ancak histerektomi tek başına etkili bir tedavi olmaz. Yumurtalıklarda üretilen östrojen hormonu, vücutta kalan endometrium dokularında ağrıya neden olabilir. Bu nedenle yumurtalıklarında alınması gerekebilir. Ancak histerektomi genellikle üreme çağındaki kadınlar açısından en son çare olarak görülür. Bunun nedeni bu ameliyattan sonra kadınların gebe kalmasının mümkün olmamasıdır.
Kombine tedavi uygulaması
Çikolata kistinin tedavi edilmesi sırasında, hastalar için gerekli olursa, cerrahi girişimin öncesinde ya da cerrahiden sonra ilaç tedavileri uygulanabilir. Bu hastadaki ağrıların şiddetine göre yapılır. Bu tür uygulanan tıbbi tedaviden yanıt alınamaması durumunda, cerrahi girişim yapılarak organlardaki yapışıklıkların açılması, hastalığın odaklarının yakılması ya da bunların yerinden çıkarılmasıyla hastalarda büyük oranda iyileşme sağlanabilir. Hastalar, uygulanan ilaç tedavisine olumlu yanıt vermediği zaman, rahme giden sinirler ya da sakrumun önünde bulunan sinirler kesilerek tedaviye çalışılır. Bazı hastalar açısından bu uygulamalar yetersiz kaldığında, rahim ve yumurtalıkların alınması gerekli olabilir. Bu tedavilerin uygulanmasında hastaların mevcut sağlık durumu, yaşı ve gebe kalamama gibi etkenler değerlendirilerek karar alınır.
Çikolata kisti olan kadınların muayene ve tedavi aşamasında kendilerini rahat hissedebilecekleri, rahatça konuşacakları ve danışacakları doktorla iletişime geçmesi önemlidir. Bu sayede kendileri için en uygun tedavi seçeneğinin belirlenmesine yardımcı olabilirler.
Çikolata kisti tedavisinde hastaların yaşam tarzı ve evde yapabilecekleri tavsiyeler
Hastalarda uygulanan tedaviler devam ederken ya da sonrasında, tedavinin etkisinin uzun sürede etkili olması yüzünden meydana gelen rahatsızlıkların azaltılması için, evde alınacak bazı önlemler fayda sağlayabilir.
Kadınların alacağı sıcak bir banyo ve ısıtılmış bir ped, meydana gelen kramp ve ağrıların azaltılmasında, pelvik kaslarının gevşetilmesinde yardımcı olabilir.
Reçetesiz satılan non steroid anti inflamatuar ilaçlar ağrılı geçen adet dönemi ağrılarını, krampları hafifletmek için kullanılabilir.
Kadınların düzenli olarak egzersiz yapması, yakınmaların giderilmesinde etkili olabilir.
Comentarios